«Πόσο ήταν»; Αυτό ρωτούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου κάθε φορά - μετά την επέμβαση καρδιάς που έκανε το 1988 στο Χέρφιλντ- που οι στενοί του συνεργάτες τον ενημέρωναν ότι κάποιος πέθανε. Και όταν μάθαινε πως ήταν μικρότερης ηλικίας από τον ίδιο, ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ αισθανόταν σαν να έπαιρνε ο ίδιος μια παράταση ζωής. Σαν να νικούσε σε μια ακόμη μάχη με το θάνατο. Όπως πολύ συχνά έκανε στην πολιτική.
Ήταν 23 Ιουνίου του 1996 που ο Ανδρέας, όπως τον αποκαλούσαν όλοι - πιστοί φίλοι κι ορκισμένοι εχθροί - άφησε σε ηλικία 77 ετών την τελευταία του πνοή. Κι όμως, αν το σκεφτεί κανείς καλά, πάλι βγήκε νικητής στη μάχη ζωής που έδωσε. Καθώς οι γιατροί πίστευαν ότι δεν θα άντεχε πολλά χρόνια πριν... Είτε στο Χέρφιλντ, είτε μετά, ηττημένος στις εκλογές και λοιδωρημένος πολιτικά και προσωπικά, είτε την περίοδο του ειδικού δικαστηρίου για το σκάνδαλο Κοσκωτά, είτε το Καλοκαίρι του 1995, με την κρίση που υπέστη στην Πάτμο, όπου είχε μεταβεί για τον εορτασμό των 1000 χρόνων από την Αποκάλυψη του Ιωάννου.
Είτε λίγους μήνες αργότερα... Όταν το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου εισήχθη με επιδείνωση της λειτουργίας της καρδιάς του στο «Ωνάσειο», σχεδόν όλοι, ειδικοί και μη, προέβλεψαν ότι «δεν θα έβγαινε ποτέ». Κι όμως! Κατάφερε το αδύνατον, με τη βοήθεια του καθηγητή και τότε υπουργού Υγείας Δημήτρη Κρεμαστινού και του στενού του επιτελείου! Αλλά και την ψυχολογική στήριξη -κακά τα ψέματα...- της συζύγου του Δήμητρας! Του μεγάλου έρωτα της ζωής του που για τον ίδιο ήταν το ελιξίριο ζωής!
Μετά από τρεις μήνες νοσηλείας, μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα, πήρε το Φεβρουάριο του 1996 εξιτήριο κι έζησε ακόμη τέσσερις μήνες. Μάλιστα προετοίμαζε την παρουσία του, είτε αυτοπροσώπως, είτε διά μηνύματος, στο κρίσιμο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που είχε προγραμματιστεί για τις 26 του Ιούνη της ίδιας χρονιάς. Το πρώτο επί πρωθυπουργίας Σημίτη... Καθώς από το θάλαμο εντατικής θεραπείας του «Ωνασείου», ο Ανδρέας είχε υπογράψει ήδη από τον Ιανουάριο του '96, εκών-άκων, την παραίτησή του από την πρωθυπουργία, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τη διαδοχή του.
Το ενδιαφέρον ήταν ότι ο Κώστας Σημίτης έψαχνε να βρει τρόπο να ξεπεράσει στο συνέδριο τον σκόπελο του βαριά ασθενή Ανδρέα Παπανδρέου. Επιδίωκε, είτε να καθιερώσει θέση αντιπροέδρου του κόμματος με ουσιαστικά αρχηγικές αρμοδιότητες, είτε να εκλεγεί ο ίδιος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ακόμη και με αντίπαλο τον ιδρυτή του κόμματος, εφόσον αυτός δεν δεχόταν να λάβει τον τίτλο του επίτιμου προέδρου. Όμως ο Ανδρέας έδωσε λύση στη μεγαλύτερη απειλή κρίσης του ΠΑΣΟΚ, με το θάνατό του τρεις μέρες πριν από το συνέδριο, κάνοντας το
:μεγαλύτερο δώρο γενεθλίων στον ευρισκόμενο τότε στη Φλωρεντία Κώστα Σημίτη... Διότι, να πως τα φέρνει η... μοίρα: Η επέτειος του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, συμπίπτει με τα γενέθλια του διαδόχου του στην πρωθυπουργία και την προεδρία του κόμματος που ίδρυσε. Τον οποίο κανείς δεν ξέρει αν ένας Ανδρέας στα καλά του θα επέλεγε ποτέ γι' αυτή τη θέση...
Ο αείμνηστος ηγέτης είναι γνωστό ότι είχε τρεις μεγάλες αγάπες: Την πολιτική, τις γυναίκες και τη διασκέδαση. Είχε όμως και μια ακόμη: Να αιφνιδιάζει, συχνά με ένα πολύ ιδιαίτερο, σχεδόν αδιόρατο, αλλά και τόσο ανατρεπτικό χιούμορ. Ήταν Ιούνιος του 1985, κατά την προεκλογική περίοδο, πριν από τις εκλογές εκείνης της χρονιάς... Ο Ανδρέας Παπανδρέου μιλούσε σε συγκέντρωση στη Χίο και αιφνιδίαζε τους πολλούς, που ήξεραν ότι κατάγεται από το Καλέτζι της Αχαΐας! «Είμαι συγκινημένος που εδώ, στο νησί που γεννήθηκα, απευθύνομαι στους συμπατριώτες μου», είχε ξεκινήσει την ομιλία του. Διότι πράγματι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1919 στο ακριτικό νησί από την Πολωνοεβραία Σοφία Μινέικο, όταν υπηρετούσε εκεί ως νομάρχης της κυβέρνησης του Ελευθ. Βενιζέλου ο πατέρας του, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο «γέρος της Δημοκρατίας»!
Και βεβαίως ο Ανδρέας με τέτοια παιδικά βιώματα, δεν μπορούσε να μην ασχοληθεί με την πολιτική... Εκφράζοντας όμως αιρετικές, συχνά ακραίες, θέσεις που αμφισβητούσαν την πολιτική που εξέφραζε ο φιλελεύθερος πατέρας του... Κι ας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου ο μόνος αστός πολιτικός που συντάχθηκε το 1936 με το ΚΚΕ, αρνούμενος να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, στο μετέπειτα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά...
Όμως στον υπουργό Δημοσίας Τάξεως του Μεταξά, το διαβόητο Μανιαδάκη, απευθύνθηκε ο «γέρος», για να δώσει διαβατήριο στον Ανδρέα, ώστε να φύγει για τις ΗΠΑ, όταν συνελήφθη και βασανίστηκε από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου για δεύτερη φορά, φοιτητής Νομικής πλέον. Δεν ήταν ακόμη 20 χρόνων όταν ο κολεγιόπαις -μαθητής ακόμη- Ανδρέας Παπανδρέου είχε συστήσει τροτσκιστική ομάδα, μαζί με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον Άγι Στίνα, το Γιάννη Ταμτάκο κ.α. Όμως το άγρυπνο μάτι της ασφάλειας του σκληρού δικτατορικού καθεστώτος βρέθηκε στα ίχνη της ομάδας και κατάφερε να την εξαρθρώσει... Το πώς, δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως... Οι τότε σύντροφοί του κατηγόρησαν τον μετέπειτα πρωθυπουργό ότι τους κατέδωσε για να διαφύγει ο ίδιος... Μάλιστα έκτοτε ο Κορνήλιος Καστοριάδης έγινε φανατικός πολέμιός του και δεν του ξαναμίλησε ποτέ! Είναι όμως η ιστορία αυτή μια μαύρη κηλίδα για τον Ανδρέα Παπανδρέου ή επρόκειτο για διαδόσεις του τυραννικού καθεστώτος για να ενσπείρει διαιρετικά ζιζάνια στην παράνομη ομάδα των τότε τροτσκιστών; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα...
Ο Ανδρέας πάντως αναχώρησε με ελάχιστα χρήματα στην τσέπη του για τις ΗΠΑ, όπου έμεινε για δύο δεκαετίες. Σπούδασε οικονομικά και φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου μέσα σε πολύ λίγα χρόνια, το 1943, έγινε υφηγητής και το 1947 επίκουρος καθηγητής. Στη συνέχεια άρχισε να διδάσκει ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Μινεσσότα, στο UCLA της Καλιφόρνια κ.α.. Το 1951 ο Ανδρέας Παπανδρέου παντρεύεται την Μαργαρίτα Τσαντ, τον πρώτο μεγάλο έρωτα της ζωής του. Είναι ο δεύτερος γάμος του μετά από αυτόν που είχε συνάψει με την Χριστίνα Ρασιά, όπως και για τη νέα σύζυγό του. Αποκτούν 4 παιδιά, το Γιώργο -σημερινό πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ-, τη Σοφία, το Νίκο και τον Ανδρίκο. Το 1959, επιστρέφει για ένα χρόνο στην Ελλάδα με υποτροφίες από το Γκούγκενχαϊμ και το Φουλμπράιτ, για τη μια ερευνητική αναπτυξιακή οικονομική αποστολή.
Δυο χρόνια μετά, το 1961, επιστρέφει στη χώρα μας για μόνιμη εγκατάσταση. Ο «γέρος της Δημοκρατίας» απευθύνεται αυτή τη φορά στο μεγάλο πολιτικό του αντίπαλο, τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και του ζητά να τοποθετήσει το γιο του σε μια θέση δημόσιου οργανισμού, επικαλούμενος τα προσόντα που διαθέτει: την πανεπιστημιακή του καριέρα και το διεθνές κύρος του ως καθηγητής Οικονομικών. Ο Καραμανλής τον διορίζει πρόεδρο του και γενικό επιστημονικό διευθυντή του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, στο κτίριο -τι σύμπτωση;- στο οποίο στεγάζονται τα νέα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, στην οδό Ιπποκράτους, ενώ ταυτόχρονα διορίζεται σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδας. Μετά από ένα χρόνο όμως παραιτείται, για να αρχίσει την πολιτική του σταδιοδρομία. Στις εκλογές του 1963, όπου επικρατεί για πρώτη φορά η Ένωσις Κέντρου, χωρίς όμως απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο Ανδρέας Παπανδρέου εκλέγεται βουλευτής Αχαΐας.
Μετά τον εκλογικό θρίαμβο του 1964, διορίζεται από τον πρωθυπουργό πατέρα του αρχικά ως υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως και τον στη συνέχεια αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού, με προϊστάμενο υπουργό τον άσπονδο -έκτοτε- πολιτικό του αντίπαλο Κώστα Μητσοτάκη. Οι σχέσεις των δυο ανδρών εξελίσσονται από προβληματικές, μέχρι εχθρικές. Άλλωστε ο μετέπειτα πρωθυπουργός της ΝΔ, διαβλέπει ακόμη και «κομμουνιστικό κίνδυνο», πίσω από την ομάδα των κεντροαριστερών βουλευτών και στελεχών που συντάσσονται με τον Ανδρέα. Και αυτόν τον κίνδυνο, όπως και τις καταγγελίες για «συνωμοτική δράση» του Ανδρέα Παπανδρέου στο στράτευμα, με την εμπλοκή του στην υπόθεση «Ασπίδα» -καταγγελίες ωστόσο που ουδέποτε επιβεβαιώθηκαν- επικαλείται ο Κώστας Μητσοτάκης ακόμη και σήμερα, για να αιτιολογήσει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στην "Αποστασία" του 1965 και την πτώση της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου. Για τον Ανδρέα δεν υπάρχει δίλλημμα: Για τον ίδιο, ο άσπονδος πολιτικός του αντίπαλος είναι πλέον ο "Εφιάλτης της δημοκρατικής παράταξης, της ίδιας της δημοκρατίας"... Και έκτοτε αποφεύγει να του απαντά ανθρώπινα και πολιτικά, ακόμη κι όταν ο Κώστας Μητσοτάκης τον προκαλεί διαρκώς, όταν εκλέγεται και πάλι βουλευτής το 1977, ως ηγέτης τότε του Κόμματος Νεοφιλελευθέρων ή, μετά την ένταξή του στη ΝΔ, επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, όταν τοποθετείται το 1978 υπουργός Εθικής Οικονομίας ή τέλος το 1984, όταν αναλαμβάνει την ηγεσία της "φιλελεύθερης παράταξης"...
Χρειάστηκε η εκτέλεση του Παύλου Μπακογιάννη, εν διαστάσει συζύγου τότε της Ντόρας Μπακογιάννη, από την «17 Νοέμβρη», για να δώσουν οι δυο άντρες μετά από 24 χρόνια τα χέρια... Όταν μια μέρα μετά τη δολοφονία, ο Ανδρέας Παπανδρέου μπαίνοντας στη Βουλή, κατευθύνεται προς τον Κώστα Μητσοτάκη και τον συλλυπείται δια χειραψίας, αιφνιδιάζοντας «συντρόφους» και πολιτικούς αντιπάλους. Κι ας ήταν ο σημερινός επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ που είχε ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία για παραπομπή του Ανδρέα στο σκαμνί του ειδικού δικαστηρίου...
Λίγες μέρες μετά την 21η Απριλίου 1967 και την επιβολή της Χούντας των συνταγματαρχών, ο Ανδρέας Παπανδρέου, μετά από μια περιπετειώδη καταδίωξη στην πατρική του βίλλα «Γαλήνη», στο Καστρί, συλλαμβάνεται. Τον επόμενο χρόνο -μετά και από ισχυρές διεθνείς πιέσεις- αποφυλακίζεται και ο χουνταίος «αντιπρόεδρος» των Απριλιανών Στυλιανός Παττακός, τον καλεί στο γραφείο του και του δίνει πίσω το διαβατήριό του. Με αυτό ταξιδεύει πρώτα στη Σουηδία όπου διδάσκει Οικονομικά ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και το 1969 στον Καναδά, μέχρι και την ανατροπή της Χούντας το 1974, όπου αναγορεύεται καθηγητής στο πανεπιστήμιο Γιορκ στο Τορόντο, εκεί όπου σήμερα σπουδάζει χορό, η κόρη του Σοφία.
Σχεδόν αμέσως με την αυτοεξορία του, το 1968, ιδρύει την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΚ, κηρύσσοντας ακόμη και την ανάγκη ένοπλου αγώνα κατά της δικτατορίας. Μόλις αποκαθίσταται η δημοκρατία στην Ελλάδα, επιστρέφει και καλώντας τους πολίτες σε «αυτοοργάνωση», ιδρύει στις 3 του Σεπτέμβρη του 1974 -επέτειο της καθιέρωσης του πρώτου ελληνικού Συντάγματος επί μοναρχίας Όθωνα το 1843-, το ΠΑΣΟΚ, του οποίου βέβαια γίνεται πρόεδρος, υποσχόμενος ότι σύντομα μετά τις πρώτες εκλογές του Νοέμβρη του 1974, οπόταν το ΠΑΣΟΚ βγήκε τρίτο κόμμα, με το διόλου ευκαταφρόνητο -με βάση και την συγκυρία της εποχής- 13,5%, θα συγκληθεί συνέδριο για να εκλέξει τα κομματικά όργανα και βεβαίως τον «οριστικό πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ». Τα λόγια αυτά πήραν τοις μετρητοίς αρκετά στελέχη του νεοπαγούς «Κινήματος». Όπως ο τότε γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Πειραιά, Μιχάλης Γαργαλάκος. Σε μια προεκλογική λοιπόν συγκέντρωση τη χρονιά εκείνη στο μεγάλο λιμάνι, ο σημερινός πολιτικός σχολιαστής της εφημερίδας «Παρόν» προλογίζει και καλεί τον Ανδρέα Παπανδρέου στο βήμα, λέγοντας επί λέξει «και τώρα θα μιλήσει ο προσωρινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ...» Λίγες μέρες μετά ελάμβανε τη διαγραφή του -προσωρινά, όπως αποδείχθηκε- από το κόμμα που υπηρέτησε με φανατισμό, πίστεψε και πιστεύει ακόμη και σήμερα...
Η πορεία του ΠΑΣΟΚ προς τη μεγάλη εκλογική επιτυχία του 1977, οπότε διπλασίασε το ποσοστό του (περίπου 25%), εξαπλασίασε τον αριθμό των βουλευτών του και ο Ανδρέας Παπανδρέου αναδεικνύεται αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κερδίζοντας το μεγαλύτερο μέρος των κεντρώων ψηφοφόρων, μόνο ανέφελη εσωκομματικά δεν ήταν. Ο ιδρυτής του κόμματος, λειτουργώντας απόλυτα συγκεντρωτικά, δεν δίστασε να διαγράψει και μάλιστα μαζικά, με συνοπτικές διαδικασίες κάθε στέλεχος που ένιωθε ότι τον «αμφισβητεί», εκλαμβάνοντας ακόμη και τις ιδεολογικοπολιτικές διαφοροποιήσεις ως επιθέσεις εναντίον του. Το ελεγχόμενο πλήρως από τον ίδιο, Πειθαρχικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, καθίσταται πανίσχυρο εσωκομματικό κέντρο και ο πρόεδρός του, μετέπειτα βουλευτής κι ευρωβουλευτής, ο αείμνηστος Δημήτρης Παγορόπουλος, αποκαλείται, με αρκετή δόση απαξίας, "χατζάρας"!
Τον Ιανουάριο του 1975, ο Ανδρέας Παπανδρέου αποφασίζει να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τη διξαγωγή του πρώτου προσυνέδριου, όπως το ονομάζει. Προτείνει όμως το διορισμό των μεσοοργάνων του κόμματος, με σκοπό να ελέγξει τον κομματικό μηχανισμό. Η πρότασή του όμως απορρίπτεται από τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Εξαλλος ο ηγέτης του κόμματος, δηλώνει ότι οι προτάσεις του είναι δεσμευτικές και δεν τίθενται προς συζήτηση. Ακολουθεί η πρώτη εσωκομματική έκρηξη, λόγω των αντιδράσεων που εκδηλώνονται. Ο Ανδρέας, δείχνοντας το πιο σκληρό πρόσωπο ενός ηγέτη, διαγράφει με την κατηγορία του "φραξιονισμού" την ηγεσία της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ και της ΠΑΣΠ κι εν συνεχεία 11 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Ανάμεσά τους οι προερχόμενοι από την αντιστασιακή οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα» Λαοκράτης Βάσσης, Γιάννης Τούντας, Πέτρος Ευθυμίου, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Βασίλης Φίλιας, Στέλιος Νέστωρ, Αστέρης Στάγκος. Είκοσι μέρες μετά, στις 22 Ιουνίου του 1975, η κρίση βαθαίνει. Μπροστά στον ορατό κίνδυνο να μην εγκρίνει τις διαγραφές αυτές η Κ.Ε., ο Ανδρέας, μέσω του κατ' ουσίαν διορισμένου Εκτελεστικού Γραφείου, προχωρά σε νέο κύμα πειθαρχικών μέτρων. Εκτός κόμματος βρίσκονται άλλα 37 στελέχη, εκ των οποίων τα 24 μέλη της Κ.Ε. Ανάμεσά τους η ίδια η εξ απορρήτων γραμματέας του προέδρου του ΠΑΣΟΚ (αλλά και του "Γέρου της Δημοκρατίας") Αγγέλα Κοκκόλα, ο επίσης έμπιστος συνεργάτης του Γιώργος Κίσσονας, ο μετέπειτα υπουργός Χρήστος Ροκόφυλλος, αδερφός του προσωπικού του πιλότου και αφοσιωμένου φίλου του Στάθη, η Μελίνα Μερκούρη, η Αμαλία Φλέμινγκ, ο πολυβασανισμένος από τη Χούντα Σάκης Καράγιωργας (τον οποίο πολλοί πιστοί στον Ανδρέα αποκαλούν στις εσωκομματικές διαδικασίες περιφρονητικά «σακάτη»), ο μετέπειτα πρόεδρος των αντιστασιακών Γεράσιμος Νοταράς, οι δημοσιογράφοι Γιάννης Κάτρης και Γιάννης Τζώρτζης, ο Παναγιώτης Ρέππας, αλλά και ο μετέπειτα υπουργός Γιώργος Λιάνης, θείος της τελευταίας συζύγου του Ανδρέα! Για την ιστορία, αρχικά είχε διαφωνήσει και ο Κώστας Σημίτης, αλλά έκανε θεαματική στροφή την τελευταία ώρα, εγκαταλείποντας τους άλλους «διαφωνούντες»... Αρκετοί από αυτούς, βέβαια, επανήλθαν αργότερα στην κομματική εστία, αρκετοί όμως επέλεξαν άλλους δρόμους, δημιουργώντας οι περισσότεροι τη «Σοσιαλιστική Πορεία», η οποία στις εκλογές του '77 συνεργάστηκε με το ΚΚΕ (εσωτερικού), την ΕΔΑ, την προερχόμενη από διάσπαση της ΕΔΗΚ, του Γεωργίου Μαύρου, «Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία» και τη «Χριστιανική Δημοκρατία», σημειώνοντας πάντως παταγώδη αποτυχία.
Ο στόχος πλέον του Ανδρέα ήταν να μετατρέψει το ΠΑΣΟΚ από «Κίνημα διαμαρτυρίας» σε κόμμα εξουσίας. Αυτό όμως προκάλεσε νέες κρίσεις, αν και λιγότερο θεαματικές. Τον Ιανουάριο του 1976 ο ηγέτης του κόμματος -με πρωτεργάτη το Στέφανο Τζουμάκα- ξεκαθαρίζει το κόμμα του από τους τροτσκιστές, με τη διαγραφή περίπου 400 στελεχών που ήλεγχαν τις οργανώσεις στα Πατήσια, την Κυψέλη, τη Ριζούπολη και την Καισαριανή. Λίγους μήνες μετά, διαγράφονται τα πιο δυναμικά στελέχη που προέρχονταν από το ΠΑΚ, αλλά και η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών της ΠΑΣΠ που ζητούν «αριστερή καθαρότητα». Η ξέφρενη πορεία προς την εξουσία ξεκινούσε...
Όμως τότε ο Ανδρέας Παπανδρέου είδε να έρχονται σε σύγκρουση οι δυο του μεγάλες αγάπες, οι αδυναμίες του: Ο έρωτας και η πολιτική! Ήταν λίγο μετά τις εκλογές του 1977 που ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ γοητεύτηκε από το δυναμισμό, τις ικανότητες, αλλά και το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της νεαρής συνεπώνυμής του Βάσως Παπανδρέου, μέλους της Κεντρικής Επιτροπής από το 1974. Την ερωτεύτηκε σφόδρα, με αποτέλεσμα περίπου ένα χρόνο μετά να εγκαταλείψει το σπίτι του στο Καστρί και να συζήσει μαζί της, σε διαμέρισμα της Φιλοθέης. Όσο πλησίαζε ο χρόνος των εκλογών, τα ιστορικά στελέχη του κόμματος, τη γνώμη των οποίων εμπιστευόταν ανέκαθεν ο Ανδρέας (Γιάννης Αλευράς, Αντώνης Λιβάνης κ.α.), τον πίεζαν να επιστρέψει στην οικογένειά του. «Πρόεδρε, θα χάσουμε τις εκλογές», του τόνιζαν. Απέναντι στο ηφαιστειώδες συναίσθημα της καρδιάς, πρυτάνευσε η πεζή λογική. Περίπου δυο χρόνια μετά, ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ παίρνει την απόφαση να επιστρέψει κοντά στη σύζυγο και τα παιδιά του, αφήνοντας επί πολλά χρόνια τη Βάσω με την αίσθηση της «ιερής αγελάδας του ΠΑΣΟΚ», όπως εξομολογήθηκε πολύ αργότερα η ίδια.
Άλλωστε ο Ανδρέας, μπορεί να μην ήταν ποτέ, πρότυπο πιστού συζύγου και να υπέκυπτε στο αχαλίνωτο ερωτικό του πάθος για γυναίκες που για κάποιο λόγο τον εντυπωσίαζαν με την προσωπικότητά τους, περισσότερο κι από τη φυσική καλλονή τους. Αγαπούσε όμως και θαύμαζε παντοτινά τη Μαργαρίτα και για το μυαλό της. Εκτιμούσε αφάνταστα το πολιτικό της αισθητήριο και σεβόταν την άποψή της, την οποία θεωρούσε περίπου αλάθητη και σχεδόν πάντα την ακολουθούσε. Τη θεωρούσε, εκτός από σύζυγο, πολιτικό του μέντορα.
Με το σύνθημα της «αλλαγής», το ΠΑΣΟΚ σαρώνει στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981. Με ποσοστό 48% και 173 βουλευτές, ο Ανδρέας Παπανδρέου σχηματίζει κυβέρνηση, η οποία αποτελείται από στελέχη που δεν έχουν καμιά προηγούμενη υπουργική εμπειρία. Τα πρώτα μέτρα του αφορούν στην αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, την αύξηση των μισθών και των συντάξεων, την καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Με τις αποφάσεις αυτές, ουσιαστικά θέτει στο πολιτικό περιθώριο την παραδοσιακή Αριστερά κλέβοντας τον κόσμο και τα συνθήματά της...
Με το σύνθημα της «αλλαγής», το ΠΑΣΟΚ σαρώνει στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981. Με ποσοστό 48% και 173 βουλευτές, ο Ανδρέας Παπανδρέου σχηματίζει κυβέρνηση, η οποία αποτελείται από στελέχη που δεν έχουν καμιά προηγούμενη υπουργική εμπειρία. Τα πρώτα μέτρα του αφορούν στην αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, την αύξηση των μισθών και των συντάξεων, την καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Με τις αποφάσεις αυτές, ουσιαστικά θέτει στο πολιτικό περιθώριο την παραδοσιακή Αριστερά κλέβοντας τον κόσμο και τα συνθήματά της...
zougla.gr
Ήταν 23 Ιουνίου του 1996 που ο Ανδρέας, όπως τον αποκαλούσαν όλοι - πιστοί φίλοι κι ορκισμένοι εχθροί - άφησε σε ηλικία 77 ετών την τελευταία του πνοή. Κι όμως, αν το σκεφτεί κανείς καλά, πάλι βγήκε νικητής στη μάχη ζωής που έδωσε. Καθώς οι γιατροί πίστευαν ότι δεν θα άντεχε πολλά χρόνια πριν... Είτε στο Χέρφιλντ, είτε μετά, ηττημένος στις εκλογές και λοιδωρημένος πολιτικά και προσωπικά, είτε την περίοδο του ειδικού δικαστηρίου για το σκάνδαλο Κοσκωτά, είτε το Καλοκαίρι του 1995, με την κρίση που υπέστη στην Πάτμο, όπου είχε μεταβεί για τον εορτασμό των 1000 χρόνων από την Αποκάλυψη του Ιωάννου.
Είτε λίγους μήνες αργότερα... Όταν το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου εισήχθη με επιδείνωση της λειτουργίας της καρδιάς του στο «Ωνάσειο», σχεδόν όλοι, ειδικοί και μη, προέβλεψαν ότι «δεν θα έβγαινε ποτέ». Κι όμως! Κατάφερε το αδύνατον, με τη βοήθεια του καθηγητή και τότε υπουργού Υγείας Δημήτρη Κρεμαστινού και του στενού του επιτελείου! Αλλά και την ψυχολογική στήριξη -κακά τα ψέματα...- της συζύγου του Δήμητρας! Του μεγάλου έρωτα της ζωής του που για τον ίδιο ήταν το ελιξίριο ζωής!
Μετά από τρεις μήνες νοσηλείας, μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα, πήρε το Φεβρουάριο του 1996 εξιτήριο κι έζησε ακόμη τέσσερις μήνες. Μάλιστα προετοίμαζε την παρουσία του, είτε αυτοπροσώπως, είτε διά μηνύματος, στο κρίσιμο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που είχε προγραμματιστεί για τις 26 του Ιούνη της ίδιας χρονιάς. Το πρώτο επί πρωθυπουργίας Σημίτη... Καθώς από το θάλαμο εντατικής θεραπείας του «Ωνασείου», ο Ανδρέας είχε υπογράψει ήδη από τον Ιανουάριο του '96, εκών-άκων, την παραίτησή του από την πρωθυπουργία, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τη διαδοχή του.
Το ενδιαφέρον ήταν ότι ο Κώστας Σημίτης έψαχνε να βρει τρόπο να ξεπεράσει στο συνέδριο τον σκόπελο του βαριά ασθενή Ανδρέα Παπανδρέου. Επιδίωκε, είτε να καθιερώσει θέση αντιπροέδρου του κόμματος με ουσιαστικά αρχηγικές αρμοδιότητες, είτε να εκλεγεί ο ίδιος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ακόμη και με αντίπαλο τον ιδρυτή του κόμματος, εφόσον αυτός δεν δεχόταν να λάβει τον τίτλο του επίτιμου προέδρου. Όμως ο Ανδρέας έδωσε λύση στη μεγαλύτερη απειλή κρίσης του ΠΑΣΟΚ, με το θάνατό του τρεις μέρες πριν από το συνέδριο, κάνοντας το
:μεγαλύτερο δώρο γενεθλίων στον ευρισκόμενο τότε στη Φλωρεντία Κώστα Σημίτη... Διότι, να πως τα φέρνει η... μοίρα: Η επέτειος του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, συμπίπτει με τα γενέθλια του διαδόχου του στην πρωθυπουργία και την προεδρία του κόμματος που ίδρυσε. Τον οποίο κανείς δεν ξέρει αν ένας Ανδρέας στα καλά του θα επέλεγε ποτέ γι' αυτή τη θέση...
Ο αείμνηστος ηγέτης είναι γνωστό ότι είχε τρεις μεγάλες αγάπες: Την πολιτική, τις γυναίκες και τη διασκέδαση. Είχε όμως και μια ακόμη: Να αιφνιδιάζει, συχνά με ένα πολύ ιδιαίτερο, σχεδόν αδιόρατο, αλλά και τόσο ανατρεπτικό χιούμορ. Ήταν Ιούνιος του 1985, κατά την προεκλογική περίοδο, πριν από τις εκλογές εκείνης της χρονιάς... Ο Ανδρέας Παπανδρέου μιλούσε σε συγκέντρωση στη Χίο και αιφνιδίαζε τους πολλούς, που ήξεραν ότι κατάγεται από το Καλέτζι της Αχαΐας! «Είμαι συγκινημένος που εδώ, στο νησί που γεννήθηκα, απευθύνομαι στους συμπατριώτες μου», είχε ξεκινήσει την ομιλία του. Διότι πράγματι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1919 στο ακριτικό νησί από την Πολωνοεβραία Σοφία Μινέικο, όταν υπηρετούσε εκεί ως νομάρχης της κυβέρνησης του Ελευθ. Βενιζέλου ο πατέρας του, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο «γέρος της Δημοκρατίας»!
Και βεβαίως ο Ανδρέας με τέτοια παιδικά βιώματα, δεν μπορούσε να μην ασχοληθεί με την πολιτική... Εκφράζοντας όμως αιρετικές, συχνά ακραίες, θέσεις που αμφισβητούσαν την πολιτική που εξέφραζε ο φιλελεύθερος πατέρας του... Κι ας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου ο μόνος αστός πολιτικός που συντάχθηκε το 1936 με το ΚΚΕ, αρνούμενος να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, στο μετέπειτα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά...
Όμως στον υπουργό Δημοσίας Τάξεως του Μεταξά, το διαβόητο Μανιαδάκη, απευθύνθηκε ο «γέρος», για να δώσει διαβατήριο στον Ανδρέα, ώστε να φύγει για τις ΗΠΑ, όταν συνελήφθη και βασανίστηκε από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου για δεύτερη φορά, φοιτητής Νομικής πλέον. Δεν ήταν ακόμη 20 χρόνων όταν ο κολεγιόπαις -μαθητής ακόμη- Ανδρέας Παπανδρέου είχε συστήσει τροτσκιστική ομάδα, μαζί με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον Άγι Στίνα, το Γιάννη Ταμτάκο κ.α. Όμως το άγρυπνο μάτι της ασφάλειας του σκληρού δικτατορικού καθεστώτος βρέθηκε στα ίχνη της ομάδας και κατάφερε να την εξαρθρώσει... Το πώς, δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως... Οι τότε σύντροφοί του κατηγόρησαν τον μετέπειτα πρωθυπουργό ότι τους κατέδωσε για να διαφύγει ο ίδιος... Μάλιστα έκτοτε ο Κορνήλιος Καστοριάδης έγινε φανατικός πολέμιός του και δεν του ξαναμίλησε ποτέ! Είναι όμως η ιστορία αυτή μια μαύρη κηλίδα για τον Ανδρέα Παπανδρέου ή επρόκειτο για διαδόσεις του τυραννικού καθεστώτος για να ενσπείρει διαιρετικά ζιζάνια στην παράνομη ομάδα των τότε τροτσκιστών; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα...
Ο Ανδρέας πάντως αναχώρησε με ελάχιστα χρήματα στην τσέπη του για τις ΗΠΑ, όπου έμεινε για δύο δεκαετίες. Σπούδασε οικονομικά και φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου μέσα σε πολύ λίγα χρόνια, το 1943, έγινε υφηγητής και το 1947 επίκουρος καθηγητής. Στη συνέχεια άρχισε να διδάσκει ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Μινεσσότα, στο UCLA της Καλιφόρνια κ.α.. Το 1951 ο Ανδρέας Παπανδρέου παντρεύεται την Μαργαρίτα Τσαντ, τον πρώτο μεγάλο έρωτα της ζωής του. Είναι ο δεύτερος γάμος του μετά από αυτόν που είχε συνάψει με την Χριστίνα Ρασιά, όπως και για τη νέα σύζυγό του. Αποκτούν 4 παιδιά, το Γιώργο -σημερινό πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ-, τη Σοφία, το Νίκο και τον Ανδρίκο. Το 1959, επιστρέφει για ένα χρόνο στην Ελλάδα με υποτροφίες από το Γκούγκενχαϊμ και το Φουλμπράιτ, για τη μια ερευνητική αναπτυξιακή οικονομική αποστολή.
Δυο χρόνια μετά, το 1961, επιστρέφει στη χώρα μας για μόνιμη εγκατάσταση. Ο «γέρος της Δημοκρατίας» απευθύνεται αυτή τη φορά στο μεγάλο πολιτικό του αντίπαλο, τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και του ζητά να τοποθετήσει το γιο του σε μια θέση δημόσιου οργανισμού, επικαλούμενος τα προσόντα που διαθέτει: την πανεπιστημιακή του καριέρα και το διεθνές κύρος του ως καθηγητής Οικονομικών. Ο Καραμανλής τον διορίζει πρόεδρο του και γενικό επιστημονικό διευθυντή του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, στο κτίριο -τι σύμπτωση;- στο οποίο στεγάζονται τα νέα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, στην οδό Ιπποκράτους, ενώ ταυτόχρονα διορίζεται σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδας. Μετά από ένα χρόνο όμως παραιτείται, για να αρχίσει την πολιτική του σταδιοδρομία. Στις εκλογές του 1963, όπου επικρατεί για πρώτη φορά η Ένωσις Κέντρου, χωρίς όμως απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο Ανδρέας Παπανδρέου εκλέγεται βουλευτής Αχαΐας.
Μετά τον εκλογικό θρίαμβο του 1964, διορίζεται από τον πρωθυπουργό πατέρα του αρχικά ως υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως και τον στη συνέχεια αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού, με προϊστάμενο υπουργό τον άσπονδο -έκτοτε- πολιτικό του αντίπαλο Κώστα Μητσοτάκη. Οι σχέσεις των δυο ανδρών εξελίσσονται από προβληματικές, μέχρι εχθρικές. Άλλωστε ο μετέπειτα πρωθυπουργός της ΝΔ, διαβλέπει ακόμη και «κομμουνιστικό κίνδυνο», πίσω από την ομάδα των κεντροαριστερών βουλευτών και στελεχών που συντάσσονται με τον Ανδρέα. Και αυτόν τον κίνδυνο, όπως και τις καταγγελίες για «συνωμοτική δράση» του Ανδρέα Παπανδρέου στο στράτευμα, με την εμπλοκή του στην υπόθεση «Ασπίδα» -καταγγελίες ωστόσο που ουδέποτε επιβεβαιώθηκαν- επικαλείται ο Κώστας Μητσοτάκης ακόμη και σήμερα, για να αιτιολογήσει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στην "Αποστασία" του 1965 και την πτώση της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου. Για τον Ανδρέα δεν υπάρχει δίλλημμα: Για τον ίδιο, ο άσπονδος πολιτικός του αντίπαλος είναι πλέον ο "Εφιάλτης της δημοκρατικής παράταξης, της ίδιας της δημοκρατίας"... Και έκτοτε αποφεύγει να του απαντά ανθρώπινα και πολιτικά, ακόμη κι όταν ο Κώστας Μητσοτάκης τον προκαλεί διαρκώς, όταν εκλέγεται και πάλι βουλευτής το 1977, ως ηγέτης τότε του Κόμματος Νεοφιλελευθέρων ή, μετά την ένταξή του στη ΝΔ, επί Κωνσταντίνου Καραμανλή, όταν τοποθετείται το 1978 υπουργός Εθικής Οικονομίας ή τέλος το 1984, όταν αναλαμβάνει την ηγεσία της "φιλελεύθερης παράταξης"...
Χρειάστηκε η εκτέλεση του Παύλου Μπακογιάννη, εν διαστάσει συζύγου τότε της Ντόρας Μπακογιάννη, από την «17 Νοέμβρη», για να δώσουν οι δυο άντρες μετά από 24 χρόνια τα χέρια... Όταν μια μέρα μετά τη δολοφονία, ο Ανδρέας Παπανδρέου μπαίνοντας στη Βουλή, κατευθύνεται προς τον Κώστα Μητσοτάκη και τον συλλυπείται δια χειραψίας, αιφνιδιάζοντας «συντρόφους» και πολιτικούς αντιπάλους. Κι ας ήταν ο σημερινός επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ που είχε ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία για παραπομπή του Ανδρέα στο σκαμνί του ειδικού δικαστηρίου...
Λίγες μέρες μετά την 21η Απριλίου 1967 και την επιβολή της Χούντας των συνταγματαρχών, ο Ανδρέας Παπανδρέου, μετά από μια περιπετειώδη καταδίωξη στην πατρική του βίλλα «Γαλήνη», στο Καστρί, συλλαμβάνεται. Τον επόμενο χρόνο -μετά και από ισχυρές διεθνείς πιέσεις- αποφυλακίζεται και ο χουνταίος «αντιπρόεδρος» των Απριλιανών Στυλιανός Παττακός, τον καλεί στο γραφείο του και του δίνει πίσω το διαβατήριό του. Με αυτό ταξιδεύει πρώτα στη Σουηδία όπου διδάσκει Οικονομικά ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και το 1969 στον Καναδά, μέχρι και την ανατροπή της Χούντας το 1974, όπου αναγορεύεται καθηγητής στο πανεπιστήμιο Γιορκ στο Τορόντο, εκεί όπου σήμερα σπουδάζει χορό, η κόρη του Σοφία.
Σχεδόν αμέσως με την αυτοεξορία του, το 1968, ιδρύει την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΚ, κηρύσσοντας ακόμη και την ανάγκη ένοπλου αγώνα κατά της δικτατορίας. Μόλις αποκαθίσταται η δημοκρατία στην Ελλάδα, επιστρέφει και καλώντας τους πολίτες σε «αυτοοργάνωση», ιδρύει στις 3 του Σεπτέμβρη του 1974 -επέτειο της καθιέρωσης του πρώτου ελληνικού Συντάγματος επί μοναρχίας Όθωνα το 1843-, το ΠΑΣΟΚ, του οποίου βέβαια γίνεται πρόεδρος, υποσχόμενος ότι σύντομα μετά τις πρώτες εκλογές του Νοέμβρη του 1974, οπόταν το ΠΑΣΟΚ βγήκε τρίτο κόμμα, με το διόλου ευκαταφρόνητο -με βάση και την συγκυρία της εποχής- 13,5%, θα συγκληθεί συνέδριο για να εκλέξει τα κομματικά όργανα και βεβαίως τον «οριστικό πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ». Τα λόγια αυτά πήραν τοις μετρητοίς αρκετά στελέχη του νεοπαγούς «Κινήματος». Όπως ο τότε γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Πειραιά, Μιχάλης Γαργαλάκος. Σε μια προεκλογική λοιπόν συγκέντρωση τη χρονιά εκείνη στο μεγάλο λιμάνι, ο σημερινός πολιτικός σχολιαστής της εφημερίδας «Παρόν» προλογίζει και καλεί τον Ανδρέα Παπανδρέου στο βήμα, λέγοντας επί λέξει «και τώρα θα μιλήσει ο προσωρινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ...» Λίγες μέρες μετά ελάμβανε τη διαγραφή του -προσωρινά, όπως αποδείχθηκε- από το κόμμα που υπηρέτησε με φανατισμό, πίστεψε και πιστεύει ακόμη και σήμερα...
Η πορεία του ΠΑΣΟΚ προς τη μεγάλη εκλογική επιτυχία του 1977, οπότε διπλασίασε το ποσοστό του (περίπου 25%), εξαπλασίασε τον αριθμό των βουλευτών του και ο Ανδρέας Παπανδρέου αναδεικνύεται αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κερδίζοντας το μεγαλύτερο μέρος των κεντρώων ψηφοφόρων, μόνο ανέφελη εσωκομματικά δεν ήταν. Ο ιδρυτής του κόμματος, λειτουργώντας απόλυτα συγκεντρωτικά, δεν δίστασε να διαγράψει και μάλιστα μαζικά, με συνοπτικές διαδικασίες κάθε στέλεχος που ένιωθε ότι τον «αμφισβητεί», εκλαμβάνοντας ακόμη και τις ιδεολογικοπολιτικές διαφοροποιήσεις ως επιθέσεις εναντίον του. Το ελεγχόμενο πλήρως από τον ίδιο, Πειθαρχικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, καθίσταται πανίσχυρο εσωκομματικό κέντρο και ο πρόεδρός του, μετέπειτα βουλευτής κι ευρωβουλευτής, ο αείμνηστος Δημήτρης Παγορόπουλος, αποκαλείται, με αρκετή δόση απαξίας, "χατζάρας"!
Τον Ιανουάριο του 1975, ο Ανδρέας Παπανδρέου αποφασίζει να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τη διξαγωγή του πρώτου προσυνέδριου, όπως το ονομάζει. Προτείνει όμως το διορισμό των μεσοοργάνων του κόμματος, με σκοπό να ελέγξει τον κομματικό μηχανισμό. Η πρότασή του όμως απορρίπτεται από τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Εξαλλος ο ηγέτης του κόμματος, δηλώνει ότι οι προτάσεις του είναι δεσμευτικές και δεν τίθενται προς συζήτηση. Ακολουθεί η πρώτη εσωκομματική έκρηξη, λόγω των αντιδράσεων που εκδηλώνονται. Ο Ανδρέας, δείχνοντας το πιο σκληρό πρόσωπο ενός ηγέτη, διαγράφει με την κατηγορία του "φραξιονισμού" την ηγεσία της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ και της ΠΑΣΠ κι εν συνεχεία 11 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Ανάμεσά τους οι προερχόμενοι από την αντιστασιακή οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα» Λαοκράτης Βάσσης, Γιάννης Τούντας, Πέτρος Ευθυμίου, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Βασίλης Φίλιας, Στέλιος Νέστωρ, Αστέρης Στάγκος. Είκοσι μέρες μετά, στις 22 Ιουνίου του 1975, η κρίση βαθαίνει. Μπροστά στον ορατό κίνδυνο να μην εγκρίνει τις διαγραφές αυτές η Κ.Ε., ο Ανδρέας, μέσω του κατ' ουσίαν διορισμένου Εκτελεστικού Γραφείου, προχωρά σε νέο κύμα πειθαρχικών μέτρων. Εκτός κόμματος βρίσκονται άλλα 37 στελέχη, εκ των οποίων τα 24 μέλη της Κ.Ε. Ανάμεσά τους η ίδια η εξ απορρήτων γραμματέας του προέδρου του ΠΑΣΟΚ (αλλά και του "Γέρου της Δημοκρατίας") Αγγέλα Κοκκόλα, ο επίσης έμπιστος συνεργάτης του Γιώργος Κίσσονας, ο μετέπειτα υπουργός Χρήστος Ροκόφυλλος, αδερφός του προσωπικού του πιλότου και αφοσιωμένου φίλου του Στάθη, η Μελίνα Μερκούρη, η Αμαλία Φλέμινγκ, ο πολυβασανισμένος από τη Χούντα Σάκης Καράγιωργας (τον οποίο πολλοί πιστοί στον Ανδρέα αποκαλούν στις εσωκομματικές διαδικασίες περιφρονητικά «σακάτη»), ο μετέπειτα πρόεδρος των αντιστασιακών Γεράσιμος Νοταράς, οι δημοσιογράφοι Γιάννης Κάτρης και Γιάννης Τζώρτζης, ο Παναγιώτης Ρέππας, αλλά και ο μετέπειτα υπουργός Γιώργος Λιάνης, θείος της τελευταίας συζύγου του Ανδρέα! Για την ιστορία, αρχικά είχε διαφωνήσει και ο Κώστας Σημίτης, αλλά έκανε θεαματική στροφή την τελευταία ώρα, εγκαταλείποντας τους άλλους «διαφωνούντες»... Αρκετοί από αυτούς, βέβαια, επανήλθαν αργότερα στην κομματική εστία, αρκετοί όμως επέλεξαν άλλους δρόμους, δημιουργώντας οι περισσότεροι τη «Σοσιαλιστική Πορεία», η οποία στις εκλογές του '77 συνεργάστηκε με το ΚΚΕ (εσωτερικού), την ΕΔΑ, την προερχόμενη από διάσπαση της ΕΔΗΚ, του Γεωργίου Μαύρου, «Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία» και τη «Χριστιανική Δημοκρατία», σημειώνοντας πάντως παταγώδη αποτυχία.
Ο στόχος πλέον του Ανδρέα ήταν να μετατρέψει το ΠΑΣΟΚ από «Κίνημα διαμαρτυρίας» σε κόμμα εξουσίας. Αυτό όμως προκάλεσε νέες κρίσεις, αν και λιγότερο θεαματικές. Τον Ιανουάριο του 1976 ο ηγέτης του κόμματος -με πρωτεργάτη το Στέφανο Τζουμάκα- ξεκαθαρίζει το κόμμα του από τους τροτσκιστές, με τη διαγραφή περίπου 400 στελεχών που ήλεγχαν τις οργανώσεις στα Πατήσια, την Κυψέλη, τη Ριζούπολη και την Καισαριανή. Λίγους μήνες μετά, διαγράφονται τα πιο δυναμικά στελέχη που προέρχονταν από το ΠΑΚ, αλλά και η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών της ΠΑΣΠ που ζητούν «αριστερή καθαρότητα». Η ξέφρενη πορεία προς την εξουσία ξεκινούσε...
Όμως τότε ο Ανδρέας Παπανδρέου είδε να έρχονται σε σύγκρουση οι δυο του μεγάλες αγάπες, οι αδυναμίες του: Ο έρωτας και η πολιτική! Ήταν λίγο μετά τις εκλογές του 1977 που ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ γοητεύτηκε από το δυναμισμό, τις ικανότητες, αλλά και το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της νεαρής συνεπώνυμής του Βάσως Παπανδρέου, μέλους της Κεντρικής Επιτροπής από το 1974. Την ερωτεύτηκε σφόδρα, με αποτέλεσμα περίπου ένα χρόνο μετά να εγκαταλείψει το σπίτι του στο Καστρί και να συζήσει μαζί της, σε διαμέρισμα της Φιλοθέης. Όσο πλησίαζε ο χρόνος των εκλογών, τα ιστορικά στελέχη του κόμματος, τη γνώμη των οποίων εμπιστευόταν ανέκαθεν ο Ανδρέας (Γιάννης Αλευράς, Αντώνης Λιβάνης κ.α.), τον πίεζαν να επιστρέψει στην οικογένειά του. «Πρόεδρε, θα χάσουμε τις εκλογές», του τόνιζαν. Απέναντι στο ηφαιστειώδες συναίσθημα της καρδιάς, πρυτάνευσε η πεζή λογική. Περίπου δυο χρόνια μετά, ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ παίρνει την απόφαση να επιστρέψει κοντά στη σύζυγο και τα παιδιά του, αφήνοντας επί πολλά χρόνια τη Βάσω με την αίσθηση της «ιερής αγελάδας του ΠΑΣΟΚ», όπως εξομολογήθηκε πολύ αργότερα η ίδια.
Άλλωστε ο Ανδρέας, μπορεί να μην ήταν ποτέ, πρότυπο πιστού συζύγου και να υπέκυπτε στο αχαλίνωτο ερωτικό του πάθος για γυναίκες που για κάποιο λόγο τον εντυπωσίαζαν με την προσωπικότητά τους, περισσότερο κι από τη φυσική καλλονή τους. Αγαπούσε όμως και θαύμαζε παντοτινά τη Μαργαρίτα και για το μυαλό της. Εκτιμούσε αφάνταστα το πολιτικό της αισθητήριο και σεβόταν την άποψή της, την οποία θεωρούσε περίπου αλάθητη και σχεδόν πάντα την ακολουθούσε. Τη θεωρούσε, εκτός από σύζυγο, πολιτικό του μέντορα.
Με το σύνθημα της «αλλαγής», το ΠΑΣΟΚ σαρώνει στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981. Με ποσοστό 48% και 173 βουλευτές, ο Ανδρέας Παπανδρέου σχηματίζει κυβέρνηση, η οποία αποτελείται από στελέχη που δεν έχουν καμιά προηγούμενη υπουργική εμπειρία. Τα πρώτα μέτρα του αφορούν στην αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, την αύξηση των μισθών και των συντάξεων, την καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Με τις αποφάσεις αυτές, ουσιαστικά θέτει στο πολιτικό περιθώριο την παραδοσιακή Αριστερά κλέβοντας τον κόσμο και τα συνθήματά της...
Με το σύνθημα της «αλλαγής», το ΠΑΣΟΚ σαρώνει στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981. Με ποσοστό 48% και 173 βουλευτές, ο Ανδρέας Παπανδρέου σχηματίζει κυβέρνηση, η οποία αποτελείται από στελέχη που δεν έχουν καμιά προηγούμενη υπουργική εμπειρία. Τα πρώτα μέτρα του αφορούν στην αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, την αύξηση των μισθών και των συντάξεων, την καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Με τις αποφάσεις αυτές, ουσιαστικά θέτει στο πολιτικό περιθώριο την παραδοσιακή Αριστερά κλέβοντας τον κόσμο και τα συνθήματά της...
zougla.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου